De kern van de leer van Boeddha bestaat uit vier edele waarheden en het achtvoudige pad. Deze kern is in alle later ontstane stromingen terug te vinden.

• De eerste waarheid (dukkha) is: de onvolkomenheid, onbevredigdheid van het bestaan en het lijden.
• De tweede waarheid (samudaya) is: het lijden heeft een oorzaak (onwetendheid, manifest in gehechtheid - begeerte en haat, zelfkoestering).
• De derde waarheid (niradha) is: de oorzaak van lijden kan worden opgeheven. Verlichting is mogelijk.
• De vierde waarheid (Magga) bestaat uit het achtvoudige pad, dat daarmee een weg is om het lijden te overstijgen, het nirwana te ervaren.

Het wiel van de leer van het achtvoudige pad bestaat uit:

• De juiste zienswijze: inzicht in de vier edele waarheden, helder inzicht zonder illusies; de dingen zien zoals ze werkelijk zijn.
• De juiste intentie of gedachten: geen negatieve motivatie, geen kwade bedoelingen; niet handelen vanuit verstoorde emoties zoals woede, jaloezie, wanhoop, arrogantie, minderwaardigheidsgevoel enzovoort.
• Het juiste spreken: niet liegen of klikken, schelden of tijd verkwisten.
• Het juiste handelen: niet doden, niet stelen, geen bedrog, geen schadelijk gewelddadig gedrag, onthouding van bedwelmende dranken - dit verbod omvat tevens alle andere dingen die de waakzaamheid en de nuchterheid van de mens bedreigen.
• Het juiste levensonderhoud: geen werk dat een vernietigend effect heeft op het leven.
• De juiste inspanning: de discipline van de wil, wilskracht ontwikkelen voor het volgen van dit pad.
• De juiste oplettendheid: alert zijn op wat men denkt, voelt, zegt of gewaar wordt; het opsporen van gehechtheden daarin.
• De juiste concentratie: met meditatie de meest heilzame staat van de geest bereiken.

Boeddhisme is in haar zuivere vorm een manier van leven, handelen, spreken, denken en voelen, die tot volledig bewustzijn, wijsheid, egoloosheid, bevrijding en geluk leidt. Uiteraard vereist dit de nodige investering aan oefening, meditatie, tijd en wilskracht. 

Boeddhisme hanteert het uitgangspunt dat het leven een voortdurend veranderingsproces is. De allesbepalende factor in het veranderingsproces is de geest (het denken). Het boeddhisme heeft heel wat manieren ontwikkeld voor het werken aan de geest. Een van de belangrijkste is de beoefening van meditatie. Meditatie helpt om een meer positieve geestestoestand te ontwikkelen welke zich kenmerkt door rust, concentratie, bewustwording en vriendelijkheid. Door middel van meditatie krijgt men een beter beeld van zichzelf, van anderen en van het leven in het algemeen. 

Voor een boeddhist is er geen noodzaak om in een god of een schepper te geloven, in tegenstelling tot de drie monotheïstisch godsdiensten. In het boeddhisme is nergens sprake van een almachtige god. De bevrijding is op eigen kracht te bereiken. De Gautama Boeddha heeft nooit andere opvattingen veroordeeld, zolang er sprake van is dat die opvattingen niet schadelijk zijn voor levende, voelende wezens en aanwijzingen geven hoe de onwetendheid, de begeerte en de haat van de mensen kan worden veranderd in helderheid, een sobere eenvoudige levensstijl en vriendelijkheid. Boeddhisten trekken er niet op uit om anderen te overtuigen van hun gelijk. Wat zij wel doen is hun leer en methodes toegankelijk maken voor geïnteresseerden en een ieder vrij te laten om zoveel of zo weinig op te pakken van het boeddhisme als hij zelf wil.